Εφηβεία!

Η εφηβεία είναι η μόνη εποχή που οι περισσότεροι άνθρωποι είναι τίμιοι με τον εαυτό τους, τις ιδέες τους, τα συναισθήματα τους. Η εφηβεία είναι μια κοσμογονική μεταβολή στη ζωή του ανθρώπου, σημείο καμπής και ανόρθωσης. Η εφηβεία είναι μια δεύτερη γέννα, είναι ένα από τα ομορφότερα βασίλεια στη γη, είναι το ανοιχτό παράθυρο που δίνει την ευκαιρία για την εδραίωση των ουσιωδών συναισθηματικών συνηθειών που θα κυβερνήσουν τη ζωή μας. Όμως η εφηβεία είναι και μια πρόκληση, μια δοκιμασία, μια συνεχής κρίση στις σχέσεις γονέων-παιδιών, μια φουρτούνα στο μυστηριώδες αλλά γοητευτικό ταξίδι της ζωής!

“Μακάρι να κοιμούνταν και να ξυπνούσαν, όταν πια θα είχαν ενηλικιωθεί” γράφει ο Σαίξπηρ για τους εφήβους.

Υπαρξιακή αναζήτηση, αναζήτηση ταυτότητας, αναταραχή στις διαπροσωπικές σχέσεις, αναζήτηση προτύπων, αναζήτηση αξιών και κουλτούρας. Συναισθηματικές μεταπτώσεις, απόσυρση, απόρριψη, απολυτότητα, ”οι μεγάλοι είναι συμβιβασμένοι”.

Οι έφηβοι συχνά βρίσκονται σε συναισθηματική σύγχυση και ταραχή, αναζητούν δική τους γλώσσα με συσσωρευμένη πολλές φορές επιθετικότητα. Συγκρούονται με την εξουσία και δηλώνουν κοινωνικά περιθωριοποιημένοι. “Η σιωπή μας, ο χρυσός τους”.

Οι έφηβοι θέλουν να αποφύγουν τον κόσμο και παλινδρομούν ενώ και η κοινωνία τους φοβάται, αν και προσπαθεί να τους εξιδανικεύσει.

Ξημεροβραδιάζονται στο κινητό τους ή στην οθόνη ενός υπολογιστή, φθάνοντας στα όρια του εθισμού.  Θέλουν να ξεφύγουν από τους κανονισμούς του σχολείου, κάνοντας “κοπάνες” με κίνδυνο να απορριφθούν, καπνίζουν ή δοκιμάζουν ουσίες για να κάνουν επίδειξη, κοροϊδεύουν τον καθηγητή τους για να δείξουν ότι είναι “μάγκες”. Δεν αποδέχονται κανόνες, στέλνουν μηνύματα απόρριψης ή εξωπραγματικής υπερπροστασίας. Εμφανίζουν νευρωσική προσπάθεια για να κερδίσουν την αγάπη των άλλων. Ο νάρκισσος έφηβος δεν έχει ένα καθορισμένο φύλο, έχει βαθειά αντινομία και εσωτερική ανησυχία. Γονεϊκή επαναστατικότητα, πνεύμα αντιλογίας, άρνηση που όμως είναι: Ορμή ζωής εναντίον του θανάτου.

Τα παιδιά της εφηβείας δεν μοιάζουν με αυτά της σχολικής ηλικίας. Στην ηλικία των 7-11 τα παιδιά ευχαριστιούνται να βγαίνουν με τους γονείς, ενώ οι έφηβοι δεν το συζητούν.

Στα 7  χρόνια, τα παιδιά ρωτούν τους γονείς: “Μπορώ να βγω; Μπορώ να παίξω;” Οι έφηβοι όμως είναι αποφασισμένοι: “Θα βγω, θα πιω, και θα κάνω ότι θέλω.”  Συχνά εμφανίζουν παραβατική συμπεριφορά, κλέβουν μηχανάκια, ποδήλατα, συμβολίζοντας έτσι τη φυγή, ντύνονται και συμπεριφέρονται με παράδοξο τρόπο γιατί αμφισβητούν τον καθωσπρεπισμό, μιμούνται ήρωες, προκαλώντας τα όργανα της τάξης. Δημιουργούν αναταράξεις στην οικογένεια τους, παίρνοντας κρυφά χρήματα ενώ ξενυχτούν χωρίς να δίνουν αναφορά που και με ποιους. Η αύξηση της τεστοστερόνης αυξάνει τη σεξουαλική επιθυμία αλλά και την επιθετικότητα τους.

Για πολλούς έφηβους, η μορφή που παίρνει το σώμα τους είναι απογοητευτική καθώς συγκρίνουν την εικόνα τους με μοντέλα – πρότυπα και νιώθουν ανεπαρκείς. Περνάνε ώρες στον καθρέφτη, εμφανίζουν άγχος για την εξωτερική τους εμφάνιση, πιθανόν να δέχονται και bullying από φίλους ή συμμαθητές τους. Έτσι οδηγούνται σε μειωμένη αυτοεκτίμηση και σε επικίνδυνες διατροφικές ακρότητες (νευρ0γενής ανορεξία).

Από έρευνες, βρέθηκε ότι 8 στους 10 εφήβους κλαίνε στα μαξιλάρια τους τις νύχτες. Ο έφηβος, αν προσπαθήσουμε να τον κατανοήσουμε μας λέει : “Έχω κάτι να σου πω, μα δεν ξέρω πως να το πω.”

Οι σημερινοί έφηβοι ασχολούνται με πολλές δραστηριότητες συγχρόνως και υφίστανται πιεστική αξιολόγηση. Τεστ, ξένες γλώσσες, αθλήματα, διαγωνίσματα, φροντιστήρια και τόσα άλλα στο κυνήγι των επιδόσεων. Μεταβίβαση του άγχους και της αγωνίας γονέων και καθηγητών! “Η οικογένεια επηρεάζει την εγκεφαλική ανάπτυξη του εφήβου. Το οικογενειακό περιβάλλον και η κοινωνικο-οικονομική κατάσταση φαίνεται να επηρεάζουν τη γνωστική ικανότητα και την ανάπτυξη του εγκεφάλου των εφήβων, ανεξάρτητα από γενετικούς παράγοντες”, σύμφωνα με νέα επιστημονική μελέτη του Ινστιτούτου Karolinska. Η μελέτη αποδεικνύει, σύμφωνα με τους ερευνητές, πόσο σημαντικό είναι το οικογενειακό περιβάλλον όχι μόνον κατά τη διάρκεια της βρεφικής ηλικίας αλλά και σε ολόκληρη την εφηβεία του παιδιού.

Η οικογένεια είναι βασικός παράγοντας στην αποκλίνουσα συμπεριφορά του εφήβου. Οι γονείς έφηβων νέων, εμφανίζονται ως αγχώδεις, υπερπροστατευτικοί, τελειομανείς, ανήσυχοι, φιλόδοξοι και απαιτητικοί στο να γίνουν τα παιδιά τους, ότι δεν έγιναν οι ίδιοι ή να ακολουθήσουν το επάγγελμά τους με όποια θυσία των “θέλω” των παιδιών τους.

Τι να σκέφτονται άραγε οι έφηβοι για τους γονείς τους;  Οι έφηβοι έχουν μια τάση να αποκολληθούν από την οικογένεια τους, να αντιταχθούν στην εξουσία των γονέων τους. Πιστεύουν ότι οι γονείς τους δεν δείχνουν κατανόηση, δεν κάνουν διάλογο, δεν τους εμπιστεύονται, τους ειρωνεύονται και τους υποτιμούν. Θεωρούν ότι στο σπίτι τους επικρατεί δικτατορία. Σκέφτονται ότι η αγάπη και η προστασία των γονέων τους είναι κουραστική και καταπιεστική.

Οι γονείς  πρέπει να προσπαθήσουν να βρουν το κλειδί που θα ξεκλειδώνει την ευαίσθητη και ανήσυχη καρδιά του έφηβου παιδιού τους, γνωρίζοντας όμως, ότι:

*Τα τρία-τέσσερα πρώτα χρόνια της εφηβείας είναι τα πιο τρικυμιώδη και συνοδεύονται από τις μεγαλύτερες βιολογικές, συναισθηματικές και κοινωνικές αλλαγές.

* Η εφηβική ηλικία είναι ένα δυσκολοδιάβατο μονοπάτι, που για να το περάσεις, δοκιμάζεσαι σκληρά αφού χάνεις τον προσανατολισμό σου και ταλαντεύεσαι. Δεν είσαι πια ούτε παιδί ούτε ενήλικας.

*Ο έφηβος χρειάζεται περισσότερη εμπιστοσύνη και ελευθερία. Αν όμως αυτά είναι υπερβολικά, τότε μπορεί να αισθανθεί ότι τον εγκαταλείπουμε και αδιαφορούμε γι΄αυτόν.

*Είναι απαραίτητο να εκτιμηθούν το δυναμικό και οι αδυναμίες της οικογένειας, η ηλικία των γονέων και των εφήβων, αν και οι δύο γονείς εργάζονται, αν η οικογένεια είναι μονογονεϊκή, καθώς και η ενίσχυση και η υποστήριξη που μπορεί να έχει η οικογένεια από το συγγενικό και κοινωνικό δίκτυο.

* Θα παρακολουθήσουμε  διακριτικά και με πνεύμα συνεργασίας τις αναστολές της εφηβείας. Φιλικές σχέσεις ή απόσταση; Επειδή οι έφηβοι έχουν την ψευδαίσθηση ότι το να μεγαλώσουν γρήγορα θα κάνουν ότι θέλουν, εδώ θα πρέπει οι γονείς να ξεκαθαρίσουν ότι σε όλες τις ηλικίες υπάρχουν δεσμεύσεις, όρια και κανόνες.

*Οι περισσότεροι γονείς δεν υποψιάζονται, τι συμβαίνει στη ζωή των παιδιών, ενώ πιστεύουν πως στην “παιδική” γι αυτούς ηλικία των 13-14, το σεξ δεν απασχολεί τα παιδιά τους. Θεωρούν ότι είναι ανώριμα σεξουαλικά και αφελή (απονήρευτα). Στο θέμα της σεξουαλικότητας, οι έφηβοι πρέπει να αντιμετωπίζονται με κατανόηση και ανοχή. Οι γονείς αλλά και το περιβάλλον δεν πρέπει να προβάλουν τις εμπειρίες τους. Γονείς καταπιεσμένοι, συχνά επιτρέπουν στα παιδιά τους σεξουαλικότητα άνευ ορίων, ενώ άλλοι με άσχημες εμπειρίες, επιβάλουν αυστηρούς και εμμονικούς ελέγχους. Οι γονείς πρέπει να συζητούν την κατάλληλη στιγμή και ανάλογα με την ωριμότητα του παιδιού τους για θέματα, όπως η έμμηνος ρύση, η σύλληψη και η αντισύλληψη, αρρώστιες κλπ.

*Καταντάει  βασανιστικό, το να προβάλλουμε διαρκώς τους κινδύνους με την υπερ – προστατευτικότητα μας. Ο τύπος της “μαμάς κλώσας” εκνευρίζει τους έφηβους με απρόβλεπτες πολλές φορές αντιδράσεις.

*Αναρωτηθείτε: Τι ατμόσφαιρα επικρατεί καθημερινά στο σπίτι σας. Εντάσεις, συγκρούσεις μεταξύ των γονέων, οικονομικά προβλήματα που δημιουργούν αβεβαιότητα για το αύριο, μόνοι γονείς, υπερ-απασχολημένοι γονείς χωρίς ελάχιστο χρόνο να δουν τα παιδιά τους, αρρώστιες σωματικές ή ψυχικές και τόσες άλλες αιτίες, δημιουργούν αναταράξεις και καταθλιπτικές καταστάσεις στον ευαίσθητο ψυχισμό των εφήβων.

*Μάθετε να βλέπετε ένα θετικό σημείο σε κάθε έφηβο. Δείξτε εμπιστοσύνη, καλλιεργείστε την αυτοεκτίμηση τους, αναγνωρίστε την προσπάθεια και την πρόοδο, κατανοείστε τα έντονα εφηβικά συναισθήματα.

*Όταν οι έφηβοι περνούν κατάθλιψη αντί να θεραπεύονται, τιμωρούνται.  Η βάση κάθε αποτυχίας είναι η αποθάρρυνση. Η εφηβεία είναι η εποχή που τα παιδιά μαθαίνουν να είναι ενήλικες δοκιμάζοντας τα φτερά τους. Ίσως χρειάζονται κατά καιρούς ένα τράνταγμα, αλλά ποτέ ένα κλουβί.

*Πρέπει να γνωρίζετε, ότι οι έφηβοι δεν είναι ώριμοι, ούτε βιολογικά ούτε ψυχικά για να σηκώσουν στους αδύναμους ώμους τους, τα βάρη ενός γάμου ή μιας εγκυμοσύνης. Μην προβάλετε λοιπόν “λαμπερούς και τυχερούς γάμους”, σ΄αυτές τις ηλικίες. Η δέσμευση στους έφηβους νέους, είτε με έναν “αταίριαστο” γάμο είτε με μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, μπορεί να προκαλέσει ανεπούλωτα τραύματα στη ζωή τους.

*Μιλήστε τους για τις ομορφιές της ενηλικίωσης, για τη γοητεία της φοιτητικής ζωής, για την επιλογή ενός επαγγέλματος που θα τους δώσει το διαβατήριο μιας ισορροπημένης ζωής και ελευθερίας, για την ώριμη και κατασταλαγμένη επιλογή συντρόφου.

Ας κάνουμε όμως κι εμείς, τη δική μας αυτοκριτική μέσω της αυτογνωσίας και της ωριμότητας, που μας χάρισαν τα χρόνια μας. Ας ξαναδούμε την τότε ανωριμότητα μας, ας εντοπίσουμε τα όποια λάθη μας και ας θυμηθούμε την πολυτάραχη εφηβεία μας. Άραγε τώρα που είμαστε γονείς πια, έχουμε αποκτήσει ενσυναίσθηση μπαίνοντας στα “παπούτσια” των έφηβων παιδιών μας;

Μεταφέροντας σας, ψήγματα από την εμπειρία και τις γνώσεις  μου,  θεωρώ ότι τα μόνα όπλα που χρειαζόμαστε για να βγούμε “ζωντανοί” από το καμίνι της εφηβείας,  είναι η Υπομονή και η περίσσεια Αγάπη!