“Μέχρι να αγαπήσεις ένα ζώο, ένα κομμάτι της ψυχής σου παραμένει κοιμισμένο.” Ανατόλ Φράνς.
Στις μέρες μας (ιδιαίτερα μετά την πανδημία) όλο και περισσότεροι άνθρωποι απέκτησαν ένα ζωάκι, γάτα, σκύλο, χελωνίτσα, κουνελάκι κ.α. Η σύνδεση που δημιουργείται με τα ζώα είναι ουσιαστική, γίνονται σημαντικό κομμάτι της ζωής μας, πηγή ασφάλειας, αγάπης χωρίς όρους, χαράς και ευτυχίας.
Συχνά τους εκφράζουμε τα συναισθήματα μας, τις σκέψεις μας, τις ιδέες μας, είναι η συντροφιά μας! Μας παρακινούν να βγαίνουμε βόλτα, μιλάμε μαζί τους και πόσο μας καταλαβαίνουν και ανταποκρίνονται με χίλιους-δυό τρόπους ! !
Σε κάποιους ανθρώπους, το κατοικίδιο μπορεί να υποκαθιστά ένα παιδί, αδελφό, φίλο ή χαμένο σύντροφο. Ξέρουμε ότι τα σκυλιά και τα γατιά ζουν κατά μέσο όρο 13-15 χρόνια, αρκετά για να συνδεθούν στενά με τους ανθρώπους. Πολλοί που έχουν κατοικίδια για πολλά χρόνια, πιστεύουν ότι έχουν κοινά χαρακτηριστικά, και συχνά λένε ότι τους μοιάζουν!
Δεν μας κρίνουν ποτέ και μας κάνουν να νιώθουμε ότι αξίζουμε γιαυτό που είμαστε, γιατί προσφέρουμε Αγάπη και φροντίδα αφιλοκερδώς! Ένα κατοικίδιο είναι ένα ανέλπιστο δώρο που μπορεί ν΄αλλάξει τη ζωή μας και να μας οδηγήσει σε ένα κόσμο με ενδιαφέρον, με διάθεση για ενέργεια, φροντίδα και στοργή! Μας διδάσκουν την ευθύνη, την υπομονή, την ευγένεια, την αξιοπιστία, τη συγχώρεση και την πειθαρχία. Είναι τόσο δύσκολο να βρεις αυτά τα στοιχεία μεταξύ των ανθρώπων!!!
Πολλές φορές οι άνθρωποι συγκρούονται μεταξύ τους (ακόμη και μέσα στην οικογένεια) για διάφορους λόγους, δημιουργώντας συναισθηματικές αποστάσεις, όμως η σχέση με τα κατοικίδια μας δεν έχει διαμάχες και γκρίνιες. Μπορεί να θυμώσουμε γιατί έκαναν άνω-κάτω ένα χώρο ή να λέρωσαν το χαλί μας, αλλά όλα ξεχνιούνται όταν μας κοιτάζουν στα μάτια ζητώντας την αγκαλιά μας.
Το πιο δύσκολο και επώδυνο γεγονός είναι το να έχεις κατοικίδιο και να το δεις να πεθαίνει! Ο χειρότερος φόβος για όποιον έχει κατοικίδιο είναι να χάσει την αγαπημένη του συντροφιά. Μοιάζει σαν να έχουμε χάσει ένα πολύτιμο μέλος της οικογένειας μας, και όσοι έχουν βιώσει αυτό το γεγονός, νιώθουν στενοχώρια και αίσθηση κενού.
Βέβαια ο καθένας βιώνει διαφορετικά αυτή την εμπειρία γιατί διαφορετική είναι και η σχέση του κάθε ανθρώπου με το κατοικίδιο του.
Όποιος θεωρεί το ζώο του, ως ένα αγαπημένο φίλο, σύντροφο ή και μέλος της οικογένειας του, σίγουρα νιώθει έντονο πόνο, όταν το χάνει ή όταν πεθαίνει. Ο θάνατος ενός ζώου είναι μια τραυματική εμπειρία. Όταν μια σχέση τελειώνει μετά από πολλά χρόνια κοινής ζωής, ο πόνος μπορεί να είναι το ίδιο μεγάλος είτε πρόκειται για κάποιο κοντινό μας πρόσωπο είτε για κάποιο αγαπημένο κατοικίδιο.
Σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύτηκε το 2002 στο περιοδικό Society & Animals ” Ο θάνατος ενός ζώου συντροφιάς μπορεί να είναι τόσο σημαντικός όσο η απώλεια ενός συγγενούς. Όποιος δεν είχε ποτέ κατοικίδιο ίσως να μην μπορεί να καταλάβει τα συναισθήματα που προκαλεί η απώλεια ενός ζώου. “Πως κάνεις έτσι, ένα ζωάκι ήταν” μας λένε πολλοί και στενοχωριόμαστε γιατί εκτός από την απώλεια έχουμε να διαχειριστούμε την απάθεια και την αδιαφορία δικών μας ανθρώπων που δεν μας κατανοούν!
Μην αφήσετε τους άλλους να κρίνουν και να σχολιάζουν τα συναισθήματα σας. Οι άνθρωποι που δεν καταλαβαίνουν τον δεσμό μεταξύ ιδιοκτήτη και ζώου δεν θα καταλάβουν τον πόνο σας. Δεν είναι εύκολο να αποδεχτεί κανείς ότι το ζώο του δεν υπάρχει πια. Είναι πολύ σκληρό να φανταστείς και να αρχίσεις να το ζεις, ότι το ζωάκι σου δεν θα σε περιμένει όταν γυρίζεις, δεν θα παίζετε πια μαζί!
Ένα σκυλί, που δεν είναι μόνο απλά “ένα σκυλί”, που κάποιος μπορεί να έχει μεγαλώσει μαζί του, μπορεί να το θεωρούσε μέλος της οικογένειας του, είναι φυσιολογικό να αισθάνεται συντριβή μετά το χαμό του. Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι πάντα θα τους περιμένει πίσω από την πόρτα!
Πως διαχειρίζομαι τα συναισθήματα μου;
Η θλίψη δεν έχει χρόνο και όρια. Η ένταση της θλίψης εξαρτάται από τον άνθρωπο, την ηλικία και την προσωπικότητα του, όπως και από το ίδιο το κατοικίδιο, ο χαρακτήρας του και η σχέση με τον ιδιοκτήτη του. Συχνά τα άτομα που ζουν μόνα τους θρηνούν περισσότερο επειδή ο φίλος τους ήταν σημαντικός στη ζωή τους. Το ίδιο ισχύει και για τα άτομα με ειδικές ανάγκες όταν χάνουν ένα σκυλάκι που εκτός από φίλος ήταν και βοηθός τους.
Το πένθος για το κατοικίδιο μας είναι απόλυτα μοναχικό. Ο καθένας βιώνει με τον δικό του τρόπο την κάθε απώλεια. Αν νιώθετε πένθος βιώστε το. Έχετε δίκιο να πονάτε και να θρηνείτε. Κάποιος που αγαπούσατε πέθανε και νιώθετε μόνοι.
Αποδεχτείτε τα συναισθήματα σας και μην τα κρύβετε. Μιλήστε σε κάποιον που έχει ζήσει τον ίδιο πόνο, σε κάποιον που εμπιστεύεστε.
Εκφράσετε τα συναισθήματα λύπης και να θυμάστε ότι χρειάζεστε χρόνο να επεξεργαστείτε την επίδραση της απώλειας στη ζωή σας. Παραδεχτείτε ότι πονάτε, στενοχωριέστε, έχετε θυμώσει ή νιώθετε ενοχές.
Πολλοί άνθρωποι σκέφτονται ” μήπως φταίω εγώ που δεν το φρόντισα, που δεν το πήγα εγκαίρως στο γιατρό. ” Άλλοι είναι πολύ θυμωμένοι με τον οδηγό που το χτύπησε ή ακόμα και με τον κτηνίατρο που “δεν το έσωσε”. Δεν έχει όμως νόημα, να επιβαρύνετε τον εαυτό σας με φορτίο ενοχής που απλά κάνει πιο δύσκολο να το ξεπεράσετε.
Έχετε κάθε δικαίωμα να κλάψετε, να φωνάξετε, να το συζητήσετε και να το αναλύσετε. Μην απολογηθείτε σε κανέναν επειδή θρηνείτε. Μην αφήσετε κάποιον να σας πει ότι είστε πολύ συναισθηματικοί, ανόητοι ή και εκτός πραγματικότητας. Αγνοήστε τους!
Σκεφτείτε πως μπορεί να σας καταλάβουν καλύτερα και να σας στηρίξουν, άτομα που δεν είναι συγγενείς ή φίλοι σας, απευθυνθείτε σε εκείνα που έχουν παρόμοια εμπειρία και μοιραστείτε τις αναμνήσεις σας. Αν δεν έχετε οικογένεια ή φίλους που αγαπούν τα ζώα και νιώθετε ότι χρειάζεστε βοήθεια, μιλήστε με τον κτηνίατρο σας, με σωματεία αδέσποτων, ή και με συλλόγους φιλόζωων στο διαδίκτυο.
Κηδέψτε το ζωάκι σας λέγοντας μια προσευχή, ένα ποίημα, δυο λόγια ή ότι άλλο μπορεί να σας βοηθήσει.
Φυτέψτε ένα λουλούδι, ένα δεντράκι ή κάντε μια δωρεά για τα καταφύγια ζώων.
Φτιάξτε ένα άλμπουμ με τις φωτογραφίες του.
Να πάρω αμέσως άλλο κατοικίδιο;
Οι ειδικοί λένε “ΟΧΙ”. Χρειάζεστε τον χρόνο σας να συνειδητοποιήσετε την απώλεια, να αποδεχτείτε το γεγονός. Θα πάρετε ένα νέο ζώο μόνο όταν νιώσετε έτοιμοι να φτιάξετε μια νέα σχέση και όχι αν ακόμη θρηνείτε. Έχει παρατηρηθεί ότι πολλοί θεωρούν ότι αν πάρουν ένα άλλο ζώο προδίδουν τον παλιό τους φίλο!
Μερικοί άνθρωποι έχουν αγαπήσει τόσο πολύ ένα σκυλί που έχει πεθάνει, που κάθε φορά το συγκρίνουν με ένα νέο. Είναι λάθος. Εάν η θλίψη σας είναι έντονη και η ιδέα ενός νέου σκυλιού θα σας θυμίζει αυτό που χάσατε επιτρέψτε στον εαυτό σας να περιμένει μέχρι να επουλωθεί το τραύμα της απώλειας. Συχνά η επιλογή ενός σκύλου διαφορετικής ράτσας, αντίθετου φύλου ή μιας άλλης εμφάνισης μπορεί να ανοίξει ένα παράθυρο χαράς στην καρδιά σας!
Αν πάρετε ένα νέο ζώο μην πάρετε ένα που να μοιάζει με εκείνο που πέθανε, γιατί η σύγκριση θα είναι οδυνηρή. Μην περιμένετε να είναι το ίδιο και να ζητάτε τις σκανταλιές και τις χάρες του παλιού. Το νέο ζώο έχει διαφορετική προσωπικότητα και άλλες ανάγκες. Μην του δώσετε το ίδιο όνομα με το παλιό!
Παιδιά και απώλεια του κατοικίδιου τους.
Η απώλεια ενός κατοικίδιου ζώου πολλές φορές είναι η πρώτη εμπειρία ενός παιδιού με τον θάνατο. Πολλά παιδιά αναφέρουν ως τον καλύτερο τους φίλο ή αδελφάκι τους, ένα ζώο!
Η ηλικία και η ωριμότητα τους παίζουν ρόλο στην κατανόηση του θανάτου ενός ζώου και η θλίψη τους εκδηλώνεται διαφορετικά από αυτή των μεγάλων. Δεν κλαίνε αμέσως ούτε δείχνουν θλίψη αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν επηρεάζονται βαθιά.
Η θλίψη τους μπορεί να εκδηλωθεί με ψυχοσωματικά συμπτώματα, με εμετούς, ζαλάδες, πόνους στην κοιλίτσα ή και εφιάλτες κατά τη διάρκεια του ύπνου. Μπορεί να παλινδρομήσουν με ενούρηση, πιπίλα ή και συγκοίμηση ακόμα.
Σε μια μελέτη παιδιών ηλικίας 6-13 ετών που έχασαν το ζωάκι τους ο Dr Russell, διαπίστωσε, ότι ακόμη και χρόνια μετά τον θάνατο ενός κατοικίδιου, πολλά παιδιά ανέφεραν ότι ” εκείνη η μέρα ήταν η χειρότερη της ζωής τους”. Τα παιδιά αποδέχονται ευκολότερα το θάνατο εάν γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι το ζώο τους θα έχει σύντομο χρόνο ζωής, όπως ένα ψαράκι ή ένα χαμστεράκι.
Η συζήτηση με τα παιδιά μας είναι πολύ σημαντική και πρέπει να είναι αληθινή. Αν τους πείτε ότι το ζώο σας “κοιμήθηκε” πρέπει να εξηγήσετε τη διαφορά από τον κανονικό μας ύπνο. Εξηγήστε του ότι το ζωάκι του δεν θα ξαναγυρίσει ποτέ αλλά είναι ευτυχισμένο και περνά καλά εκεί που πήγε.
Αυτό πρέπει να προσέξουν οι γονείς και όταν ανακοινώνουν στο παιδί τον θάνατο του παππού και της γιαγιάς ( δεν κοιμήθηκε, ούτε πήγε στον ουρανό)! Αναλυτικά στο άρθρο μου “Αντίο αγαπημένε μου παππού”.
Μην θεωρείτε ότι το παιδί είναι πολύ μικρό για να καταλάβει, όλα τα αντιλαμβάνονται από πολύ νωρίς. Μην το κριτικάρετε, αφήστε το να κλάψει, μιλήστε του και για τη δική σας θλίψη, είναι ευκολότερο να δουλέψετε όλοι μαζί τον αποχωρισμό! Αδράξτε την ευκαιρία όταν παίζουν με τα ψεύτικα γατάκια-σκυλάκια τους και προσποιούνται ότι αρρώστησαν και πέθαναν, να συμμετέχετε στο φανταστικό παιγνίδι τους και να τους μιλήσετε για την αρρώστια και τον θάνατο. Θα μάθουν πως δεν είναι ντροπή να κλαίμε και να εκφράζουμε τη στενοχώρια μας.
Ποια είναι η μέριμνα όταν ένα ζώο πεθαίνει;
Κατά τη γνώμη μας ορθά ζητούν οι φιλόζωοι να δοθεί μια λύση στο μείζον θέμα της ταφής ενός ” μέλους της οικογένειας πολλών Ελλήνων”. Ορθά ζητούν να δοθούν χώροι που να μπορούν να μετατραπούν σε νεκροταφεία ζώων. Η Πολιτεία αφήνει τους ιδιοκτήτες κατοικίδιων ακάλυπτους όταν αυτά φύγουν από τη ζωή. Απαγορεύεται η ταφή σε κήπους, σε χωράφια με κίνδυνο προστίμου. Υπάρχουν τόσα ανεκμετάλλευτα κτήματα στην ιδιοκτησία των Δήμων, ας τα παραχωρήσουν λοιπόν για τους φίλους μας που φεύγουν!
Αφορμή για να γράψω αυτό το άρθρο, το οποίο και της αφιερώνω, στάθηκε η συγκλονιστική μαρτυρία της φίλης μου Κ. ΤΣ. όταν έχασε την αγαπημένη της σκυλίτσα τη Λούνα:
“Η Λούνα ήρθε ξαφνικά στη ζωή μου, ήταν ένα αδέσποτο, τόσο μικρό, τόσο ταλαιπωρημένο… στην πορεία κατάλαβα και την ιδιαιτερότητα της: δεν άκουγε, δεν μάθαινε βασικά πράγματα, είχε φάει πολύ ξύλο… Με το που την πήρα αγκαλιά γίναμε ένα. Την έμαθα με νοήματα να καταλαβαίνει λίγες εντολές…Έφυγε εντελώς ξαφνικά. Σαν να έχασα αγαπημένο μου άνθρωπο, την ψάχνω παντού μες στο σπίτι, κοιμάμαι με το μαξιλαράκι της αγκαλιά, κάθε βράδυ της λέω καληνύχτα.. Πηγαίνω στον τάφο της και κλαίω. Νιώθω πως αν πάρω άλλο σκυλάκι θα την προδώσω. Δεν ξέρω πως να διαχειριστώ τα συναισθήματα μου…..