Τα μικρά παιδιά 5 – 8 ετών, προσπαθούν να αποσπάσουν με εκπληκτικούς τρόπους την προσοχή των γονιών τους, είτε με πράξεις, είτε με λόγια, όχι αποδεκτά και κόσμια. Χρησιμοποιούν άσχημες λέξεις που συχνά δεν ξέρουν τη σημασία τους και τις λένε, γιατί κάπου τις άκουσαν! Έχει αναφερθεί σε μια σχετική μελέτη το 2013, ότι στην ηλικία των 8 ετών τα παιδιά γνωρίζουν ήδη 54 άσχημες λέξεις!! Τα παιδιά έχουν εξαιρετική μιμητική ικανότητα.”Η μίμηση αποτελεί μεγάλο μέρος της ανάπτυξης” αναφέρει η κλινική ψυχολόγος Jacqueline Sperling. Τα παιδιά βλέπουν και ακούν το τι λένε οι γονείς τους όταν σκοντάψουν σ΄ένα έπιπλο και πονέσουν ή όταν νευριάσουν με ένα άλλο οδηγό στο δρόμο ή όταν ασχημονούν τα μεγαλύτερα αδέλφια τους.
Γιατί άραγε τα παιδιά μας βγαίνουν εκτός ορίων πολλές φορές, ιδιαίτερα όταν είναι σπίτι;
Όπως εξηγεί ο Δρ. Eugene Beresin, Δ/ντής του Κέντρου για τον Υγιή Νου στο Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης και καθηγητής Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ “Μετά από μια μέρα στο σχολείο, όπου τα παιδιά ακολουθούν κανόνες και έχουν όρια, εκτονώνονται στο σπίτι, επειδή αποτελεί το οικείο τους περιβάλλον”.
Έτσι:
1. Δοκιμάζουν τα όρια και τις αντοχές μας.
2. Ζητούν την προσοχή μας.
3. Αισθάνονται άσχημα όταν είναι αγχωμένα ή λυπημένα, κάνουν ανοησίες ελπίζοντας σε χάδια και ενδιαφέρον.
4. Εκδικούνται, ειδικά όταν επιμένουμε σε όρια.
5. Χάνουν τον έλεγχο, αν νιώθουν πως δεν ελέγχουν μια κατάσταση, θυμώνουν και χτυπάνε τα αδέλφια, τους φίλους τους ή και εμάς τους γονείς ακόμη.
6. Νιώθουν θυμό, κούραση ή πεινάνε. Είναι πρωτόγνωρα συναισθήματα και επειδή τα παιδιά δεν έχουν εξασκήσει ακόμη τις επικοινωνιακές τους δεξιότητες, ο μόνος τρόπος που θα σας πουν τι θέλουν, είναι τα κλάματα και η γκρίνια.
7. Προσπαθούν να γίνουν ανεξάρτητα. Αυτό οδηγεί συχνά σε άρνηση να κάνουν αυτό που τους λένε οι γονείς τους, θέλοντας έτσι να αποδείξουν ότι μπορούν να τα καταφέρουν μόνα τους.
8. Μιμούνται τη συμπεριφορά άλλων παιδιών ή και των μεγαλύτερων αδελφών τους.
Τι πρέπει να ξέρετε και τι να κάνετε:
*Τα μικρά παιδιά είναι ανώριμα και δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις προσδοκίες των γονέων τους, λόγω της ηλικίας και του σταδίου ανάπτυξης τους.
*Ο τρόπος που επικοινωνείτε με το παιδί είναι το κλειδί που ανοίγετε την ψυχή του! Μιλήστε χωρίς να δίνετε διαλέξεις, χωρίς να φωνάζετε και εξηγήστε τους κανόνες σε κατανοητή γλώσσα. Τα μικρά παιδιά δεν κατανοούν την περίπλοκη γλώσσα, αντιλαμβάνονται όμως τις λέξεις: Καλό – κακό, Ναι – όχι. Απευθύνετε του το λόγο με σταθερή και ευγενική φωνή, αποκαλώντας το με το όνομα του και κοιτώντας το στα μάτια (βλεμματική επαφή). Ρωτήστε το “γιατί το έκανε αυτό”, “τι νιώθει και αντιδρά έτσι”. Αυτό σημαίνει ότι διατηρείτε την ψυχραιμία σας, χαμηλώνετε το ανάστημά σας στο ύψος του παιδιού (λυγίζοντας τα γόνατα) και χρησιμοποιήστε απλά λόγια και μικρές προτάσεις. Ακούστε αυτά που έχει να πει και δώστε του επιλογές, αντί να του λέτε τι να κάνει και τι να μην κάνει. Έτσι θα είναι πιο συνεργάσιμο και θα νιώσει ότι το ακούτε και το καταλαβαίνετε.
* Κάντε focus στα θετικά στοιχεία. Μην δίνετε τόσο μεγάλη σημασία σε αυτά που κάνει και δεν σας αρέσουν, εκτός αν βλέπετε ότι θέλει να κερδίσει την προσοχή σας και δεν ξέρει πως αλλιώς να το κάνει. Αν το κάνετε όμως μεγάλο θέμα, ειδικά μπροστά σε τρίτους, θα συνεχίσει να το επαναλαμβάνει επειδή βλέπει ότι λειτουργεί. Αντιθέτως, επιβραβεύστε την σωστή συμπεριφορά.
* Βρείτε ένα σημείο για time out. Όταν τα παιδιά νιώθουν υπερδιέγερση ή παθαίνουν υστερία, δεν μπορούν να ηρεμήσουν από μόνα τους. Βρείτε λοιπόν ένα ήσυχο και ασφαλές σημείο, εξηγήστε του γιατί το κάνετε αυτό και μείνετε εκεί για λίγο μόνοι σας.
*Βοηθήστε το να αναπτύξει την ικανότητα της ενσυναίσθησης με ερωτήσεις όπως: “Πως νομίζεις ότι ένιωσε το άλλο παιδάκι όταν του είπες αυτή τη λέξη” ή “Εσύ πως θα ένιωθες αν σου μιλούσαν έτσι” ή “Υπάρχει μια μαγική λέξη που λέγεται συγνώμη, θέλεις να την πεις”;
* Δώστε και στον εαυτό σας ένα time out. Όταν νιώθετε ότι έχετε φτάσει στα όρια σας, ακόμη και ότι πάτε να το χτυπήσετε, αυτό συμβαίνει επειδή νιώθετε κούραση, απόγνωση και εκνευρισμό. Πάρτε μια βαθιά ανάσα και ζητήστε από το σύντροφό σας ή ένα δικό σας άνθρωπο να το αναλάβει για λίγο. Αν είστε έξω σκεφτείτε πράγματα και εικόνες που σας χαλαρώνουν. Γενικά, φροντίστε τον εαυτό σας με υγιεινή διατροφή, ύπνο και ποιοτικό χρόνο. Τα παιδιά θα σας χρειάζονται πάντα, αλλά δώστε προτεραιότητα στην ψυχική και σωματική σας υγεία!
*Περιορίστε την έκθεση των παιδιών σε επιθετικές ή άσχημες συμπεριφορές (Παιδικός Σταθμός, σπίτι, Τηλεόραση).
*Γίνετε εσείς το σωστό πρότυπο. Οι γονείς πολλές φορές άθελα τους επιδεινώνουν την κακή συμπεριφορά του παιδιού. Η προσωπικότητα του γονιού παίζει μεγάλο ρόλο. Παράδειγμα, ένας αυταρχικός γονέας επικοινωνεί με το παιδί μέσα από διαταγές, παρατηρήσεις, οδηγίες. ” Βάλε αμέσως τα παπούτσια σου”, “πλύνε τα δόντια σου”, “κλείσε εδώ και τώρα την τηλεόραση”. Σε κανένα δεν αρέσει να του λένε τι να κάνει, όσο περισσότερο δίνουμε διαταγές και οδηγίες, τόσο τα παιδιά παίζουν μαζί μας το παιγνίδι της εξουσίας. Με τον τρόπο τους, σου λένε, “Δεν είσαι εσύ το Αφεντικό”. Ο χαλαρός και ανεκτικός γονέας συντηρεί το: “Δεν το κάνω εγώ γιατί θα το κάνεις εσύ για μένα”. Η υπερβολική χαλαρότητα προκαλεί στα παιδιά σύγχυση, ανασφάλεια, ανησυχία και αποθάρρυνση. Έτσι μεγαλώνουμε ένα ανήμπορο και εξαρτημένο παιδί!
* Συμφωνία μεταξύ των γονέων για τους κανόνες, τα όρια και τις λογικές συνέπειες. Τακτικά “Οικογενειακά Συμβούλια”, ώστε να οικοδομηθεί το αίσθημα του αμοιβαίου σεβασμού, της εμπιστοσύνης και του αισθήματος, ότι κι εκείνα έχουν αξία και ανήκουν στην οικογένεια!
*Μην ζητάτε να είναι τέλεια σε όλα, αφήστε τα να προβληματιστούν και συζητήστε μαζί τους. Όσο πιο γρήγορα εξοικειωθεί ένα παιδί με τον διάλογο, τον προβληματισμό και τους κανόνες συμπεριφοράς τόσο ευκολότερα θα ενταχθεί στην κοινωνία μεγαλώνοντας.
Βιβλιογραφία: wikiHealth 2019, wwwprotothema.gr, Prolipsi-oikogeneia.